Stakeholders in kaart brengen

stakeholders echt kennen is de eerste stap voor het bouwen van een relatie

Alle stakeholders van de organisatie of product/dienst in kaart brengen is de eerste stap. Hierop kunnen een stakeholderanalyse, relatie ontwikkelingsplan of algemene stakeholderstrategie volgen.  

Het in kaart brengen stelt organisaties in staat om te zien wie de belangrijkste stakeholders zijn en welke partijen achter de stakeholders staan. En vast te stellen hoe en hoeveel de stakeholder kan uitoefenen (zie figuur).

om stakeholders in kaart te brengen wordt een stakeholder matrix gebruikt
figuur: onze matrix om stakeholders in kaart te brengen

Relatie opbouw met stakeholders is een kritische succesfactor voor organisaties. De komende jaren zullen slimme samenwerkingen en nieuwe verdienmodellen steeds belangrijker gaan worden. En die kunnen alleen vorm krijgen wanneer er een goede relatie aan ten grondslag ligt. Dus samen met stakeholders effectief werken, organisatie- of bedrijfsdoelen realiseren en nieuwe mogelijkheden verkennen.

Er zijn veel, goede, redenen waarom organisaties hun stakeholders beter moeten begrijpen. Enkele hiervan hebben we hier weergegeven:
  • Efficiency verhogend door prioriteit en focus aan te brengen in tijd, inspanning en middelen.
  • Impulsen, innovatie en ondersteuning in waarde creatie of ontwikkeling van product of dienst.
  • Kennis hebben van motivatie en visie van stakeholders maakt het doen accepteren van voorstellen kansrijker.
  • Door de dialoog ontstaan nieuwe ideeën, vaardigheden, kennis en creativiteit om anders naar producten, diensten of processen te kijken.
  • Zorgt voor goed inzicht in de behoeften en belangen waardoor beleidvorming of implementaties met een voorsprong starten.
  • Geeft inzicht in hoe anderen naar de eigen organisatie of bedrijfsvoering kijken, wat tot nieuwe inzichten leidt.
  • Het geven van invloed via dialoog en verdergaande gesprekken maakt dat beslissingen breder gedragen worden in de uitvoer. Ontwikkelt draagvlak.
  • Een goede relatie bestaat uit wederkerigheid (in vertrouwen). Wij zorgen voor elkaar.
  • Geeft gelegenheid tot het ontdekken van nieuwe kansen en de mogelijkheid om hierop te reageren.
  • Slimme samenwerking brengt iedere organisatie of bedrijf verder.

Stakeholder analyse

een stakeholders invloed kennen is deze benutten

Nadat stakeholders van een organisatie of bedrijf in kaart zijn gebracht vindt verfijning op invloed plaats. Dus na de basis structuur het uitdiepen van de kennis over de stakeholders. Daarmee worden verhoudingen in macht en invloed tastbaar en daarmee beïnvloedbaar voor management en directie of bestuur.

Benoemde stakeholders worden stap voor stap specifiek gemaakt door namen, afdelingen te geven. En aan al die namen worden de overtuigingen, rol en persoonlijke drijfveren gehangen. Stakeholders die in een eerder stadium in meerdere rollen opgenomen zijn worden vanuit iedere rol ontleed tot heel tastbare elementen.

Het ontleden gaat verder door de rollen en namen op voorkeur, tegenstand of neutraal ten opzichte van de organisatie te benoemen. Binnen een afdeling kunnen de rollen tussen de verschillende medewerkers verdeeld zijn. Deze verdeling is een instabiele factor voor het managen van de stakeholders. Het in kaart brengen en maatregelen benoemen voor risicobeperking (neutraliseren of beperken) of juist verdere uitbouw van positieve energie geeft de manager invloed. 

In het uitbalanceren van alle invloed van de stakeholders in de matrix kunnen ook onverwachte ‘nieuwe’ stakeholders een gezicht krijgen. Stakeholders die doordat ze in beeld komen een rol kunnen spelen in de toekomstfilosofie van de organisatie. Daar een belang in hebben en zodra zij zich dit realiseren ook betrokken raken.

Stakeholder analyse
figuur: voorbeeld stakeholder analyse

De dynamiek tussen stakeholders en de organisatie wordt daarna zichtbaar gemaakt (zie figuur). In deze laatste verfijning wordt de relaties tussen alle partijen (formeel en informeel) beoordeeld. Ook nu kunnen stakeholders naar boven komen die in de praktijk van de analyse veel invloedrijker blijken te zijn dan eerder gedacht werd. Bijvoorbeeld een medewerker waar heel veel lijnen samen blijken te komen. Met het afronden van dit laatste analyse deel krijgt een organisatie de ultieme informatie over welke (kansrijke) stakeholder samenwerkingen ontwikkeld of juist verstevigd moeten worden.

Het resultaat van de analyse is een overzicht van de stakeholders en: 

  • de verbanden van stakeholders onderling 
  • het belang dat stakeholder en organisatie wederzijds hebben
  • mogelijke motivatie van stakeholder om te participeren
  • de rol(vastheid) van de stakeholder ten opzichte van de organisatie
  • potentiële bedreigingen, nieuwe kansen en nieuwe stakeholders

Dit wordt afgerond met een advies op welke wijze de relaties geïntensiveerd kunnen worden. Of waar slimme samenwerking (gericht op innovatie) mogelijk is.